زیگورات چغازنیبل نیایشگاهی باستانی است که در زمان ایلامی ها (عیلامی ها) و در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شده است. چغازنبیل بخش به جا مانده از شهر دوراونتاش بوده و در نزدیکی شهر شوش در استان خوزستان قرار دارد. این سازه در ۱۹۷۹ اولین اثر تاریخی از ایران بود که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت و جامعه بین المللی برای آن ارزش استثنائی و جهانی قائل است.
خاورشناسان چغازنبیل را نخستین ساختمان مذهبی ایران می دانند.
مکان جغرافیایی زیگورات چغازنبیل در ۴۵ کیلومتری جنوب شوش و ۳۵ کیلومتری غرب شهر شوشتر، در نزدیکی منطقه باستانی هفت تپه است. دسترسی به این اثر باستانی از جاده ای انحرافی در جاده شوش به اهواز و همچنین از جاده شوشتر به هفت تپه (جاده کشت و صنعت کارون) مقدور است.
«چغازنبیل» که نام باستانی این بناست، واژه ای محلی و مرکب از دو واژه «چُغا» (در زبان لری به معنی «تپه») و زنبیل (به معنی «سبد») می باشد که اشاره ای است به مکان معبد که تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه می کردند. این مکان نزد باستان شناسان به «دور-اونتَش» معروف است که به معنای «دژِ اونتش» می باشد.
این نیایشگاه توسط اونتاش ناپیریش (حدود ۱۲۵۰ پ. م.)، پادشاه بزرگ ایلام باستان، و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، الهه نگهبان شوش (شهر باستانی)، ساخته شده بود و در حمله سپاه خونریز آشور بانیپال به همراه تمدن ایلامی ویران گردید. در سال ۱۸۹۰ میلادی زمین شناس سرشناس ژاک دو مورگان گزارش می دهد که در ناحیه چغازنبیل معادن نفت وجود دارد. گویا شرکت نفت ایران در پی همین گزارش بود که پایه گذاری شد. پس از گذشت پنجاه سال مهندسانی که سرگرم فعالیت های نفتی در چغازنبیل بودند آجری را یافتند که روی آن نوشته هایی وجود داشته است. آجر برای باستان شناسانی که در شوش کاوش می کردند فرستاده شد و منجر به کاوشهایی در چغازنبیل شد که به کشف معبد چغازنبیل و آثار مهم دیگری انجامید.طی سده های متمادی این بنا در زیر خاک به شکل زنبیلی واژگون مدفون بود تا اینکه به دست رومن گیرشمن فرانسوی در زمان پهلوی دوم از آن خاکبرداری گردید. گرچه خاکبرداری از این بنای محدب متقارن واقع شده در دل دشت صاف موجب تکمیل دانش دنیا نسبت به پیشینه باستانی ایرانیان گردید، اما پس از گذشت حدود ۵۰ سال از این کشف، دست عوامل فرساینده طبیعی و بی دفاع گذاشتن این بنا در برابر آنها، آسیب های فراوانی را به این بنای خشتی – گلی وارد کرده و خصوصاً باقی مانده طبقات بالایی دچار فرسایش شدید شده است.
ارتفاع این بنا در گذشته ۵۲ متر در ۵ طبقه بوده است اما امروزه ارتفاع آن ۲۵ متر بوده و تنها ۲ طبقه و نیم از آن باقی است. زیر بنای چغازنبیل یک مربع ۱۰۵ متر در ۱۰۵ متر بوده است که تقریبا دو برابر یک زمین فوتبال می باشد.
