معرفی زاها حدید بهترین معمار زن در جهان

زاها محمد حدید (Zaha Hadid) یکی از برترین معماران جهان است که به ملکه منحنی مشهور شده است. او معمار برجسته عراقی-بریتانیایی در سبک واسازی بود.

اغلب آثار وی انعکاس آمیزه ای از ساختمان سازی، زمین شناسی و مناظر اطراف است.

آثار و طراحی های وی با حرکت و جریان داشتن، ضمن پیروی از هندسه نااقلیدسی، نظم جدیدی را در فضا ایجاد می کنند.

معماری زاها حدید را می توان تلاش برای ایجاد پلی میان مدرنیسم متقدم و عصر دیجیتال دانست.

زاها حدید با طراحی های فیگوراتیو Figurative خود که الهام گرفته از مجسمه سازی بود توانست به عنوان یک معمار شرقی که در غرب حرفی برای گفتن داشت معروف شود.

او در طول دوران فعالیت حرفه ای خویش حدود ۹۵۰ پروژه را در ۴۴ کشور به اجرا درآورد.

بر خلاف طرح های معماری دیگری که به راحتی از خاطره ها محو می شوند، طرح های حدید بارها در اینترنت جستجو می شوند.

طراحان جوان زیادی از سراسر جهان که مشتاقانه به دنبال یافتن سبک و شیوه خود هستند، مجذوبانه طرح های حدید را دنبال می کنند.

زاها حدید در سال های آخر زندگی خود چالشی جدید را پذیرفت که شامل طراحی یک مجموعه آپارتمانی لوکس مشرف به پارک «های لاین» در منهتن می شود.

زندگینامه زاها حدید

زاها محمد حدید ۳۱ اکتبر سال ۱۹۵۰ در بغداد به دنیا آمد.

پدرش محمد حدید یک صنعتگر معروف بود.

او یکی از مؤسسان گروه سیاسی الاهالی نیز بود که در دهه های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ فعالیت های جدی داشت.

فعالیت های سیاسی پدر زاها زیاد بود و این صنعتگر شناخته شده، در تأسیس حذب ناسیونال دموکرات عراق نیز مشارکت کرد.

محمد حدید از بنیانگذاران حزب دمکراتیک ترقی خواه عراق و در سال های ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۰ وزیر دارایی عراق بود.

مادرش وجیهه الصبونجی متعلق به خانواده ای متمول از شهر موصل بود.

برادر زاها، فولاد محمد حديد، نویسنده بود.

زاها حدید هیچ گاه ازدواج نکرد و بچه ای نداشت.

دوران تحصیلی زاها حدید

زاها دوران دبیرستان را در مدرسه ای که راهبه های کاتولیک فرانسوی در بغداد اداره می کردند، تحصیل کرد.

خانواده ی حدید که ثروت زیادی داشتند، زاها را به مدت کوتاهی در سوئیس و انگلستان اعزام کردند.

پس از مدتی به خاورمیانه بازگشت و تحصیلات دانشگاهی خود را در بیروت پی گرفت.

زها حدید مدرک ریاضیات خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت اخذ کرد و سپس برای تحصیل در مدرسه معماری لندن (AA) راهی لندن شد.

او در این دانشگاه از دروس استادانی همچون رم کولهاس، الیا زنگلیس و برنارد شومی بهره برد.

او بعد از فارغ التحصیل شدن از دانشگاه با استاد اسبق خویش رم کولهاس در دفتر معماری او. ام. ای به کار مشغول شد و در سال ۱۹۷۷ عضوی از آن شد.

پروژه ی سال آخر زاها حدید در دانشگاه، نقاشی یک هتل با شباهت به یک پل بود. این طراحی از کارهای هنرمند سوپره ماتیست (والاگرا) روسی یعنی کازیمیر مالویچ الهام گرفته شده بود.

شروع حرفه کاری

در سال های نخست فعالیت حرفه ای طرح های حدید اگرچه جلب توجه می کردند، اما به دلیل این که غیرقابل ساخت تشخیص داده می شدند، به مرحله اجرا نمی رسید.

زاها حدید برای فعالیت شغلی نزد اساتید سابق خود یعنی رم کولهاس و زنگلیس رفت.

دفتر آن ها با نام «دفتر معماری شهری» در روتردام هلند قرار داشت.

همکاری با کولهاس باعث شد که زاها با مهندس معماری مشهور یعنی پیتر رایس ملاقات کند.

رایس، نقش زیادی در تشویق حدید به ادامه ی طراحی داشت.

زاها حدید پس از مدتی مجوز شهروندی انگلستان را گرفت و در سال ۱۹۷۹، شرکت خود را با نام «دفتر معماری زاها حدید» تأسیس کرد.

در همان سال ها در مدرسه معماری لندن (AA) به تدریس مشغول بود.

سپس دانشگاه های هاروارد، کمبریج، شیکاگو، هامبورگ، ایلی نوی و کلمبیا نیز میزبان او بودند.

اعتبار اصلی زاها در این دوران از تدریس در دانشگاه کسب شد.

او از همان سال های ابتدایی ورود به بازار کار، نام خود را با طراحی های انقلابی مشهور کرد.

طرح های حدید در ژورنال ها و مجلات متنوع معماری منتشر می شدند.

اگرچه طراحی های اولیه ی او با استقبال بالایی مواجه می شد؛ اما هیچ کدام از آن ها ساخته نمی شدند.

زاها حدید در سال های ابتدایی طراحی های بزرگ و بلندپروازانه ای انجام داد که ساخته نشدند.

ساختمان Peak در هنگ­ کنگ یکی از این پروژه ها بود.

پروژه ی معروف دیگر، طراحی ساختمان اوپرا در کاردیف بود.

حدید در رقابت معماری این ساختمان پیروز شد؛ اما دولت ولز هیچ پولی به او پرداخت نکرد.

زاها حدید چهره مشهور در عرصه معماری

اوج شهرت جهانی زاها حدید به سال ۱۹۸۸ بازمی گردد.

او در این سال برای نمایش طراحی ها و نقاشی های خود در نمایشگاه طراحی های ساختارشکنانه در موزه ی هنر نیویورک انتخاب شد.

این نمایشگاه توسط معمار مشهور، فیلیپ جانسون برگزار شده بود.

زاها حدید فردی بود که تلاش می کرد که معماری را از چنگال فرم های قبلی رها کند و دریچه ای نو به روی معماری باز کند.

آثار زاها حدید به رویاهایی می مانند که در دنیای واقعی تجسم یافته اند.

فرم هایی که زاها حدید طراحی می کند بدیع و خلاقانه هستند.

فرم های خود در معماری قطعاً ماندگان رو خاطره انگیز خواهند بود.

او هرگز اسیر مدگرایی در صنعت طراحی ساختمان نشد.

زاها حدید شاید مبتکر استفاده از انرژی باد و خورشید در ساختمان ها نبود ولی او چنان از این عناصر در سازه های خود استفاده می کرد گویی که هزاران سال است که این عناصر در صنعت معماری مورد استفاده بوده اند.

اکنون علاوه بر کارایی در تولید انرژی خود بخشی از معماری فضا هستند و همین جسارت و خلاقیت های زاها حدید است که باعث شده او را به عنوان الگویی برای معماران هزاره سوم بشناسند.

جوایز و افتخارات زاها حدید

نشان امپراطوری CBE و DBE انگلستان

مدال سلطنتی معماری در بریتانیا

دریافت جایزه معماری پریتزکر

جایزه ی استرلینگ (۲بار)

جایزه بهترین طرح معماری سال ۲۰۱۴ برای طراحی مرکز فرهنگی حیدر علیف در باکو

دریافت لقب تشریفاتی بانو از ملکه بریتانیا

حدید عضو افتخاری آکادمی هنر آمریکا و مؤسسه ی معماری آمریکا بود.

یکی از اعضای هیائت معتمدین بنیاد معماری نیز بود.

مجله فوربز در سال ۲۰۰۸ از بین ۱۰۰ بانوی قدرتمند او را به عنوان شصت و نهمین زن قدرتمند جهان لقب داد.

در سال ۲۰۱۰، مجله ی New Statesman او را در لیست ۵۰ فرد تأثیرگذار سال ۲۰۱۰ قرار داد.

۱۰ اثر برتر زاها حدید

ایستگاه آتش نشانی ویترا (۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳)
یکی از معرفترین آثار زاها حدید ایستگاه آتش نشانی زیبایی را برای رالف فلبام است که برای صاحب شرکت تولید لوازم خانگی ویترا طراحی کرد. زاها این ساختمان را با خطوط منحنی زیبایی طراحی کرد که در آن خطوط تیز در مرکز به هم می رسند. به کار بردن شیشه در نمای خارجی ساختمان زیبایی آن را دو چندان کرده است. در حال حاضر این ساختمان در آلمان به نمایشگاه تبدیل شده است.

سکوی پرش برجیزل (۱۹۹۹ تا ۲۰۰۲)
یکی از هیجان انگیزترین آثار زاها حدید که طراحی آن را به عهده گرفت، سکوی پرش برجیزل است که در کوه های اتریش قرار دارد. این سکوی پرش اسکی با کافی شاپ کنار آن در سال ۱۹۲۶ ساخته شد تا در المپیک های زمستانی ۱۹۶۴ و ۱۹۷۶ از آن استفاده شود. حدید در طراحی این ساختمان ترکیبی از برج و پل را در ارتفاع ۴۸ متری استفاده کرد که به سرعت باید آن را به پایان می رساند.

موزه هنرهای معاصر سین سیناتی (۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰)
نکته جالبی که در ساخت این موزه وجود دارد، این است که حدید در رقابت برای معماری این موزه استاد خود را شکست داد. او برای طراحی این موزه در رقابت معماری شرکت کرد. در این رقابت زاها استادش رم کولهاس را شکست داد. با این پیروزی زاها اولین طراح زن موزه در کشور آمریکا شناخته شد. با این که این ساختمان متراژ زیادی نداشت اما طراحی آن به قدری زیبا و حرفه ای بود که تمامی کارشناسان آن را ستایش کردند. جالب است که طراحی داخلی این بنا را نیز از آثار زاها حدید است!

پاویون پل زاراگوزا (۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸)
زاها حدید در زمینه طراحی پل با معماران معروفی مانند سانتیاگو کالاتراوا و نورمن فاستر رقابت می کرد. او طراحی پل پاویونی شهر زاراگوزا اسپانیا را برای اتفاق اکسپو ۲۰۰۸ انجام داد. یک بار دیگر هم طراحی حدید را خطوط مورب و زاویه قائمه ای تشکیل می داد. اگر نمای بیرونی پل را تماشا کنید، می توانید به خوبی پیوند پل با طبیعت را ببینید. سالن نمایشگاهی در این پل لحاظ شده است که سبک طراحی را در آثار زاها حدید نشان می دهد.

سبک زاها حدید در پل شیخ زاید (۱۹۹۷ تا ۲۰۱۰)
یکی دیگر از سازه های بی نظیر خانم حدید را این بار در امارات متحده عربی می بینید. پل شیخ زاید، پروژه ی کاملی از جسارت در آثار زاها حدید است که جزیره ابوظبی را به شهر متصل می کند. این پل در نهایت به فرودگاه بین المللی امارات می رسد. سبک زاها حدید در نورپردازی پل به قدری هوشمندانه به کار رفته است که گویی پل به حالت موج در حال حرکت است.

مرکز علوم فائنو ( ۲۰۰۰ – ۲۰۰۵)
حدید یک بار دیگر در مسابقات طراحی سال ۲۰۰۰ پیروز شد. این مسابقه برای پروژه مرکز علوم فائنو در ولفسبورگ آلمان برگزار شده بود. طراحی این ساختمان شبیه به ساختمان های Le Corbusier می باشد که تا ارتفاع هفت متر احداث شد. نمای بیرونی این ساختمان همانند یک کشتی است که در آن از سقف فلزی به همراه ستون های متعدد به کار رفته است.

ساختمان مدیریتی بی ام دبلیو ( ۲۰۰۱ – ۲۰۰۵)
شرکت بی ام و در سال ۲۰۰۲ مسابقه ای برای طراحی ساختمان مدیریتی در نظر گرفت که باز هم زاها حدید گوی سبقت را از رقبای خود برد. قرار شد ساختمان در شهر لایپزیگ آلمان ساخته شود. ساختمان جدیدی که زاها در این پروژه طراحی کرد به عنوان ورودی سه ساختمان قبلی استفاده شد. زاها این ساختمان را «مرکز عصبی» پروژه می دانست که از بهترین آثار زاها حدید می باشد.

سالن اپرای گوانگژو (۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰)
یکی از هیجان انگیزترین طراحی های معماری زاها حدید را می توانید در شهر گوانگژوی چین ببینید. زاها در مسابقات طراحی بین المللی سال ۲۰۰۲ نفر اول شد و ساختمان اپرای شهر به عنوان اولین همکاری زاها و چین در مساحت ۷۰ هزار متر مربع احداث شد. در طراحی این بنای باشکوه نیز از طبیعت الهام گرفته شد و با هزینه ساخت ۳۰۰ میلیون دلاری به اتمام رسید.

نمای بیرونی بنا دو سنگ بزرگ را تداعی می کند که با شیشه و گرانیت تزیین شده است. این ساختمان متشکل از سالن تئاتر، سالن اجرا با ۱۸۰۰ صندلی، تعدادی رستوران و فروشگاه است که به عنوان یکی از شگفت انگیزترین ساختمان های گوانگجو شناخته شده است.

موزه ساحلی گلاسگو (۲۰۰۴ تا ۲۰۱۱)
در ساحل رودخانه کلاید در شهر گلاسگوی اسکاتلند موزه ای توسط زاها حدید طراحی شد که برای نمایش اتومبیل ها به کار رفت. به کار بردن ورقه های فلزی با زاویه بندی های زیبا در سقف، نمای متحرک باشکوهی را به وجود آورده است که در مساحت ۱۰ هزار متر مربعی احداث شد.

تعریف معماری از دیدگاه زاها حدید درباره این ساختمان این است:

این ساختمان موجی است که حرکت می کند. یک دهانه ی بزرگ با ساختاری تونلی که از یک طرف به شهر گلاسگو و از طرف دیگر به رودخانه کلاید می رسد.

مرکز حیدر علی اف باکو (۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳)
در پایتخت کشور آذربایجان تصمیم گرفته شد تا از زاها حدید بخواهند که مرکز فرهنگی تجاری بزرگی را در مساحت ۱۵,۵۱۴ متر مربع طراحی کند. این ساختمان با سه سالن اجلاس، یک کتابخانه و یک موزه در طرحی شبیه به موج بزرگی در سبک پست مدرن احداث شد. این بنا در سال ۲۰۱۲ نماد مدرنیته و استقلال در کشور آذربایجان شناخته شد که سبکی متضاد با معماری قدیمی شوروی دارد. این مرکز به نام حیدر علی اف رئیس جمهور سابق آذربایجان گذاشته شد که ریاست کشور را از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳ به عهده داشته است.

اگر به آذربایجان سفر کنید می توانید این شاهکار زیبا را در اتوبان اصلی باکو که در بلوار حیدر علی اف قرار دارد، مشاهده کنید. این اتوبان، فرودگاه بین المللی را به شهر متصل می کند و یکی از بهترین آثار زاها حدید در آسیا محسوب می شود. در مرکز حیدر علی اف می توانید موزه، سالن کنسرت، فضاهای نمایشگاهی و کتابخانه را ببینید