معماری ایرانی همواره به عنوان یک هنر اصیل و بافت کهن ایران زمین با ویژگی های خاص خود شناخته شده و تافته، جدا از تأثیرات مختلف ملل و فرهنگ ها، همواره برجستگی یافته و به عنوان یک نمایانگر فرهنگ و هویت ملی ایران معرفی شده است. در طول تاریخ، معماری ایرانی با ادغام هنر، سلیقه، ویژگی های خاص و خلاقیت ذاتی معماران خود، یک بافت چند لایه و پویایی بی نظیر را خلق کرده است. در این زمینه، معماران مشهور ایرانی با ارث فرهنگی غنی و استعداد خود، به حفظ، توسعه و تنوع بخشی به معماری ایران کمک بسزایی کرده اند.
معماران مشهور ایرانی به وسیله سلیقه، هنر، ویژگی های منحصر به فرد خود و با بهره گیری از خلاقیت، بسیاری از اثرات برجسته و یادگاری را در دنیای معماری ایران به وجود آورده اند. این معماران در کنار معرفی مشهورترین معماران جهان، نقش اساسی در ترویج، حفظ و ارتقاء هنر معماری ایران داشته اند. در ادامه، به معرفی چند معمار و آرشیتکت برجسته ایرانی و آثار آنها پرداخته خواهد شد.
معماران معروف ایرانی با توجه به ارث فرهنگی و استعداد غنی خود، نقش بسزایی در پیشبرد و ارتقاء معماری ایران داشته اند. در این لیست، برخی از برترین و معروف ترین معماران ایرانی آورده شده اند. این لیست با توجه به تاریخ و ارث معماری هر فرد به روز می شود و از همکاری شما در تکمیل و بهبود آن استقبال می شود.
هوشنگ سیحون
یکی از برجسته ترین معماران معاصر ایران، نامی است که در حوزه معماری جهانی شناخته شده است. پس از تحصیلات در رشته معماری در دانشگاه تهران، به فرانسه رفت و در دانشکده هنرهای زیبای پاریس تحصیلات خود را ادامه داد. سپس به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به تدریس و مدیریت دانشکده هنرهای زیبا پرداخت. ایشان به عنوان یک معمار و هنرمند چندگانه شناخته می شوند، زیرا به هنرهای نمایشی و موسیقی نیز مشغول بوده و برای اولین بار در ایران، رشته های تحصیلی شهرسازی، هنرهای نمایشی و موسیقی را به عنوان سه رشته جدید به دانشگاه اضافه کرد.
آثار بزرگ هوشنگ سیحون شامل مقبره نادرشاه در مشهد، کمال الملک در نیشابور، آرامگاه خیام در نیشابور، آرامگاه محمدتقی خان پسیان، طراحی بنای موزه توس و ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران می شود. او به عنوان “مرد بناهای ماندگار” به یاد مانده و آثار ارزشمند ایشان در تاریخ معماری ایران با قدرت جلوه گری فراوان شناخته می شود.
در زمینه نقاشی، هوشنگ سیحون در نمایشگاهی در دانشگاه ماساچوست حضور یافت که آثار او در کنار آثار هنرمندان بزرگی چون پیکاسو و دالی به نمایش گذاشته شد. آثار نقاشی ایشان با موضوعاتی از جمله منظره ها و روستاهای ایران بوده و با استقبال گسترده ای روبرو شده اند.
استاد هوشنگ سیحون در سال 1393 در ونکوور، کانادا، درگذشت.
حسین امانت
یکی از معماران برجسته و معروف ایرانی در دوران معاصر معماری، فارغ التحصیل رشته معماری از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران است. ایشان از شاگردان استاد هوشنگ سیحون بوده و تحت تأثیر آموزه های این معمار بزرگ ایرانی قرار گرفته اند.
نام حسین امانت به خاطر طراحی معروفترین اثر او، برج آزادی تهران، به یاد مانده است. این برج، که ابتدا با نام “شهیاد” در دوران قبل از انقلاب مطرح شد و سپس در مسابقه “یادبودی جشن های 2500 ساله” اجرا گردید، از جمله نمادهای شهری تهران محسوب می شود. حسین امانت در طراحی برج آزادی از الهامات بناهای مذهبی مانند مسجد شیخ لطف الله و طاق کسری استفاده نموده و سبک مدرن معماری را با عناصر سنتی ایرانی تلفیق کرده است.
علاوه بر برج آزادی، حسین امانت سایر آثاری نیز به خود دارد، از جمله ساختمان دانشگاه صنعتی شریف و سفارت ایران در پکن. ایشان را می توان به عنوان یکی از نخبگان معماری نوگرا ایران دانست که با تلفیق بین سبک های معاصر و سنتی ایرانی، آثاری ارزشمند و برجسته ایجاد کرده است.
بیشتر بخوانید:حسین امانت معمار معروف ایرانی طراح برج آزادی
محمد کریم پیرنیا
یکی از برجسته ترین پژوهشگران، نظریه پردازان، و معماران معاصر ایران است. ایشان با توجه به مطالعه عمیق بناهای قدیمی و برقراری ارتباط با اساتید و معماران سنتی، مجموعه ای از مقالات فراوان در زمینه ی معماری اصیل ایرانی منتشر نموده اند که به وسیلهٔ شاگردان ایشان به کتبی با ارزش تبدیل گشته اند. به همین دلیل، استاد پیرنیا نه تنها جزو معماران برجسته و مشهور ایران محسوب می شود، بلکه لقب “پدر معماری سنتی ایران” نیز به افتخار ایشان اعطا گردیده است.
آثار و پژوهش های استاد پیرنیا را می توان با عناوینی همچون “آشنایی با معماری اسلامی ایرانی”، “سبک شناسی معماری ایرانی” و “روش های معماری ایران” جستجو نمود.
سید هادی میرمیران
یکی از معروف ترین معماران ایران است که دوره تحصیلی خود را در دانشکده هنرهای زیبای تهران به پایان برده است. او برای مدت 13 سال در دفتر فنی شرکت ملی فولاد فعالیت داشته و سپس از سال 1358 با سمت مدیر طراحی شرکت خانه سازی ایران مشغول به کار گردید. او در این مدت پروژه های گسترده ای در حوزه شهرسازی را بر عهده گرفت و با کسب شهرت و اعتبار بسیار، در سال 1364 به همراه همکارانش شرکت مهندسان مشاور نقش جهان – پارس را تأسیس کرد.
یکی از ویژگی های خاص آثار و پروژه های حرفه ای سید هادی میرمیران، حفظ پیوستگی ساختاری و اصالت معماری کهن ایرانی با تلفیق آن با سبک های نوین معماری است. از آثار پرافتخار ایشان می توان به ساختمان کنسولگری ایران در فرانکفورت آلمان و بانکوک تایلند، شعبه مرکزی بانک توسعه صادرات، مجتمع مسکونی ائل گلی تبریز، طرح شهر جدید بهارستان، مجموعه ورزشی رفسنجان، طرح و مدل ساختمان کتابخانه ملی ایران، طراحی و مدل سازی ساختمان فرهنگستان های جمهوری اسلامی ایران، طرح کتابخانه ملی ژاپن، طرح ساختمان استانداری تهران و طرح ساختمان موزه ملی آب اشاره کرد.
از جمله جوایز برجسته سید هادی میرمیران می توان به تقدیرنامه طرح کتابخانه ملی ژاپن، لوح تقدیر طرح بهسازی میدان کهنه و مسجد جامع عتیق اصفهان، نشان معمای ایران و دریافت جایزه مسابقه بین المللی موزه تاریخ کالیفرنیا اشاره کرد. او به عنوان یکی از آرشیتکت های برجسته و معروف ایران شناخته می شود که با آثار خود به توسعه و ارتقاء معماری کشور کمک می کند.
علیرضا تغابنی
یکی از آرشیتکت های برجسته ایران، به عنوان بنیان گذار Next Office شناخته می شود. او به دلیل ابتکارات فراوان و طراحی های خلاقانه اش به شهرت دست یافته است. تغابنی همواره تلاش کرده است تا یک سبک مدرن قابل جایگزین برای معماری اصیل ایرانی پیدا کند و این تلاش را در پروژه های متعدد در حوزه های فرهنگی، سیاسی-اجتماعی، اقتصادی و اقلیمی به نمایش گذاشته است.
او به طور فراگیر در زمینه طراحی ساختمان های اداری، تجاری، مسکونی و پروژه های ترکیبی فعالیت داشته و بسیاری از این پروژه ها به او جوایز معتبر داده شده است. تغابنی به خاطر طراحی های برجسته مانند “ویلا برای یک دوست”، “Amir Villa”، “خانه شریفی ها” و “Ariochoob Showroom” جوایز معماری اهم ایران را از آن خود کرده است، که این جوایز به عنوان مهمترین جوایز معماری در ایران شناخته می شوند.
بیشتر بخوانید:معماری خانه شریفی ها علیرضا تغابنی
بهرام شیردل
یکی از مشهورترین معماران ایرانی است که تحصیلات خود را در دانشگاه های آمریکا (به ویژه در آکادمی هنری کرنبورک میشیگان) و کانادا (دانشگاه تورنتو) در زمینه معماری به پایان رساند. او در حوزه تحقیقات معماری بافت تاریخی اصفهان به عنوان موضوع تحقیقاتی خود متمرکز شد. شیردل در آغاز حرفه خود، دفتر معماری “مهندسان مشاور آکس رونو” را تأسیس کرد و سپس دفتر “مهندسان مشاور شیردل و کینیپس” را در لندن ایجاد کرد. در ایران، شعبه این دفتر با نام “مهندسان مشاور شیردل و همکاران” در سال 1976 فعالیت خود را آغاز کرد.
از جمله افتخارات برجسته بهرام شیردل، تدریس به عنوان استاد در دانشگاه های معتبری همچون شیکاگو، تگزاس، میامی، و دانشگاه آمریکایی شارجه در امارات است. آثار او قبل از بازگشت به ایران، شامل طراحی شهر متاپولیس لس آنجلس و مونترال کانادا، موزه ملی اسکاتلند، کتابخانه اسکندریه در مصر، بازسازی شهر سمرقند در ازبکستان، تالار همایش ثارا در ژاپن و میدان ژاک کارتیه بودند.
پس از دهه 70، بهرام شیردل به ایران بازگشت و تاکنون آثار ممتازی از خود در این سرزمین ارائه داده است، از جمله ترمینال مسافربری فرودگاه بین المللی امام خمینی، موزه ملی آب، کتابخانه کانسای ژاپن و طرح توسعه حرم حضرت معصومه در قم. بهرام شیردل به عنوان یکی از بهترین آرشیتکت های ایران شناخته می شود.
کامران دیبا
یکی از معماران مشهور ایران است که به عنوان یک برنامه ریز شهری و نقاش ماهر نیز شناخته می شود. دیبا فارغ التحصیل دانشگاه هاروارد در بوستون است و تحصیلات خود را در زمینه جامعه شناسی نیز ادامه داده است. وی در سال ۱۹۶۶ به ایران بازگشت و به عنوان رئیس و طراح ارشد در شرکت مهندسین مشاور DAZ مشغول به فعالیت شد. از جمله اعمال برجسته مهندس دیبا می توان به طراحی و ساخت موزه هنرهای معاصر تهران، پارک و فرهنگسرای شفق و نیاوران، موزه پرویز تناولی (که اکنون به موزه تبدیل شده است)، نمازخانه کنار موزه فرش تهران، مسجد جندی شاپور، ویلای پیرونه و اسپارتینا در اسپانیا، و شهرک شوشتر اشاره کرد. این تنها چند نمونه از اثرات معماری برجسته او در ایران و آمریکا هستند.
بیشتر بخوانید:کامران دیبا معمار معاصر، شهرساز و نقاش ایرانی
گیسو و مژگان حریری
دو معمار زن برجسته ایرانی هستند که به عنوان دو شخصیت برجسته در حوزه معماری شناخته می شوند. گیسو حریری مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه کرنل آمریکا دریافت کرده و در زمینه معماری هلند و خانه سازی مدرن تحصیلات خود را با همکاری با پروفسور گریگوری لسنیکوفسکی ادامه داده است. آثار پژوهشی گیسو حریری در شهر سان فرانسیسکو در گالری فیلیپه بونافونت به نمایش گذاشته شده اند. او در دفاتر معتبر معماری همچون جنینگز و شتوت در سان فرانسیسکو و دفتر مشاورین پل سیگل در نیویورک فعالیت داشته است. همچنین، به عنوان استاد و استادیار در دانشگاه های معتبری چون دانشگاه کلمبیا و مدرسه طراحی پارسونز تدریس نموده اند.
مژگان حریری نیز مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه کرنل آمریکا دریافت کرده و به دنبال مطالعات گسترده خود در حوزه معماری، جایزه الکساندر اشویلر را دریافت کرده است. او نیز در سال 1983 با کمک کالین راو، فوق لیسانس معماری در طراحی شهری از دانشگاه کرنل کسب کرده است. آثار مشترک گیسو و مژگان حریری شامل ویلا لواسان در تهران و ساختمان اداری تجاری الوند هستند که به عنوان نمونه های برجسته در زمینه طراحی ساختمان های تجاری شناخته می شوند. این دو معمار نه تنها در زمینه تدریس و استادیاری در دانشگاه ها مانند کلمبیا و مک گیل فعالیت دارند، بلکه با آثار خود نیز به دنیای معماری ارزش افزوده اند.
لیلا عراقیان
یکی از برترین و مشهورترین معماران معاصر ایران است که مدرک کارشناسی ارشد معماری خود را از دانشگاه بریتیش کلمبیا دریافت کرده است. ایشان با همکاری علیرضا بهزادی، آثار برجسته ای را در زمینه معماری ایجاد کرده اند، از جمله سازه های چادری پارک آب و آتش تهران.
یکی از پروژه های برجسته لیلا عراقیان، طرح برگزیده پل طبیعت است که در سال 1393 تکمیل و افتتاح شده است. این پروژه نه تنها به زیبایی طبیعت تأکید دارد بلکه به عنوان یکی از علائم مهم شهری تهران مطرح شده و توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کرده است.
لیلا عراقیان به عنوان یکی از برترین معماران زن معروف ایرانی شناخته می شود و از افتخارات فردی او می توان به کسب جایزه معماری آقاخان در سال 2016 اشاره کرد. همچنین، او در مسابقه کوشک جهانی به عنوان رتبه دوم انتخاب شده و این نشان از توانمندی و استعداد بالای او در حوزه معماری است. لیلا عراقیان یکی از معماران جوان و پیشرو ایرانی است که با آثار خلاقانه اش نقش بارزی در صنعت معماری کشور داشته است.
نسرین سراجی
یکی از معماران برجسته زن ایرانی است که در سال 1362 از انجمن معماری لندن AA (Architectural Association) فارغ التحصیل شد. او سپس به فعالیت معماری در انگلستان و فرانسه پرداخت و در حوزه مسابقات معماری نیز به عنوان یک استعداد برجسته شناخته شد.
یکی از دستاوردهای برجسته نسرین سراجی، کسب رتبه اول در مسابقات طراحی مرکز موقت آمریکا بود که در سال های گذشته برگزار شد. همچنین، در رقابت های آزادی مربوط به جشن های دویست ساله انقلاب فرانسه، جایزه نفیسی را به دست آورد. او موفق به ثبت صفحه ARB معماری در بریتانیا نیز شد.
در سال 1386، نسرین سراجی از طرف وزیر فرهنگ فرانسه مدال افتخار دریافت کرد و در سال 1388، مدال نقره از انجمن معماری فرانسه و مدال مخصوص از سوی رئیس جمهور فرانسه نیز به او اهدا شد. یکی از پروژه های معروف این معمار، مرکز موقت آمریکا در پاریس می باشد که نمونه ای از توانمندی و خلاقیت او در زمینه طراحی ساختمان های مدرن است.
کوروش فرزامی
یکی از معماران برجسته ایرانی است که فارغ التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شده است. در سال 1343، طرح ایشان برای سردرب جنوبی دانشگاه تهران انتخاب و برگزیده شد، که این انتخاب نشان از توانمندی و استعداد معماری ایشان در زمینه طراحی ساختمان های نمادین دارد.
آثار متعددی از کارهای کوروش فرزامی در دنیای معماری ایران وجود دارد. برخی از این آثار شامل ساختمان مرکزی صدا و سیمای شهرهای سنندج و مهاباد، شهرک مسکونی دانشگاه تهران (به عنوان طراحی ساختمان های مسکونی)، مجموعه صنعتی صدا و سیما، بیمارستان تهران کلینیک، کارخانه زامیاد، غرفه کشور فرانسه در نمایشگاه بین المللی تهران و غرفه ایران در نمایشگاه بین المللی اوزاکا ژاپن می باشد.
آثار فرزامی نشان از تلاش برای ادغام زیبایی، کارکرد، و نمادینی در طراحی ساختمان ها دارد و او یکی از معمارانی است که به توسعه و ارتقاء صنعت معماری ایرانی کمک بزرگی کرده است.
عبدالعزیز فرمانفرمائیان
یکی از برجسته ترین معماران ایرانی و نخستین نسل معمارانی است که در خارج از کشور تحصیل کرده اند. او دانشگاه بوزار فرانسه را انتخاب کرده و تحصیلات خود را در زمینه معماری ادامه داده است. کارنامه حرفه ای فرمانفرمائیان نشان از تلاش و دستاوردهای بسیار زیاد در زمینه معماری دارد.
او در زمینه طراحی و ساخت بناهای دولتی و خصوصی، ایجاد دفاتر مهندسین مشاور به منظور حمایت از معماران جوان داخل کشور، احداث تأسیسات شهری و ساختمان های اداری، تجاری و بهداشتی فعالیت داشته است. برخی از آثار برجسته او شامل طراحی استادیوم آزادی، ساختمان های مربوط به شرکت نفت، مسجد دانشگاه تهران، ساختمان جدید بانک مرکزی، طرح ساختمان راکتور اتمی در دانشگاه تهران، آکادمی نیروی هوایی، دانشکده کشاورزی و دامپزشکی تهران، ساختمان وزارت کشاورزی، وزارت کار، و وزارت پست و تلگراف تهران، ساختمان بورس تهران، اولین طرح جامع شهری تهران، طراحی فرودگاه مهرآباد، کاخ مادر سعدآباد، کاخ پرنس خالد عربستان، کاخ نیاوران، طراحی کارخانه داروپخش، موزه فرش تهران و غیره می شوند.
ایشان به عنوان یکی از بنیان گذاران جامعه مهندسین ایرانی نیز شناخته می شوند و افتخارات و کارهایشان نماد ارزشمندی در تاریخ معماری ایران محسوب می شود.
نکتار پاپازیان
یکی از معماران برجسته ایرانی است که به عنوان یکی از اعضای اولین نسل دانش آموخته های دانشگاه تهران در رشته معماری به شمار می رود. او تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه بوزار فرانسه ادامه داد و سپس در همراهی همسرش، مهندس آندرف، و مهندس مقتدر، دفتر معماری “مقتدر – آندرف” را تأسیس کرد. این دفتر بعداً با شرکت “مندا” ترکیب شده و نام آن به دفتر مهندسین مشاور “مدام” تغییر یافت. همچنین دفتر “مهندسین مشاور آرتک” نیز با همکاری ایشان و مهندس اوهانجانیان تأسیس شده است.
آثار معماری نکتار پاپازیان از جمله دانشگاه جندی شاپور، بخش هایی از دانشگاه تبریز، طرح جامع توسعه شهری تبریز، اداره گمرک آستارا، دبیرستان جامع دانشگاه بوعلی همدان، و انستیتو مربیان حرفه ای کرج می باشد. وی از نظر معماری اعتقاد دارد که یک خانه خوب، باید معماری خاص منطقه و بافت محلی خود را حفظ کرده و با آن هماهنگ باشد.
داراب دیبا
یکی از معماران برجسته ایرانی است که دارای دکترای معماری از دانشگاه لیژ بلژیک می باشد. ایشان عضو هیئت علمی دانشگاه هنرهای زیبا بوده و به عنوان استاد مدعو در دانشگاه های هنرهای زیبای پاریس، هاروارد و MIT نیز فعالیت داشته اند. در علاوه، ایشان عضو شورای راهبردی کنگره بین المللی بازسازی شهرهای تخریب شده در اثر جنگ، شورای تخصصی شهرداری تهران، گروه معماری و شهرسازی مرکز بین المللی گفتگوی تمدن ها و داوران جایزه آقاخان ژنو بوده اند. ایشان همچنین عضویت ویژه در جایزه آقاخان را به عنوان یکی از مهمترین جوایز معماری جهان داشته اند.
اثر برجسته ترین معماری داراب دیبا از معماران معروف ایران، سفارت ایران در برلین، آلمان است. علاوه بر این، او به عنوان نویسنده نیز فعالیت داشته و کتبی چون “معماری معاصر ایران”، “خانه های سنتی اصفهان” و “معماری مساجد معاصر کشورهای اسلامی و اصول طراحی معماری” منتشر کرده اند.
امیرعلی سردار افخمی
از جمله برجسته ترین آرشیتکت های ایران، امیرعلی سردار افخمی به شمار می آیند. ایشان تحصیلات دانشگاهی خود را در فرانسه آغاز کردند و به عنوان یک دانشجوی برجسته به مدرسه هنرهای زیبای پاریس پذیرفته شدند. در ادامه، دکتری معماری خود را در همین شهر با موفقیت اخذ کردند و سپس به تدریس در دانشگاه تهران پرداختند.
امیرعلی سردار افخمی به عنوان یک معمار و طراح برجسته شناخته می شود. ایشان به دلیل اختلاف نظرها با مهندس هوشنگ سیحون، رئیس دانشکده معماری در آن زمان، از تدریس در دانشگاه تهران خودداری کردند و به جای آن، در دفتر شخصی خود به نام شرکت مهندسان مشاور سردار افخمی، فعالیت خود را آغاز کردند.
یکی از اثرات مهم این معمار برجسته، تئاتر شهر است که در بازه زمانی حدود 20 سال بعد، در دهه 76 تا 80 شمسی، به اجرا درآمد. این اثر نمونه ای از توانمندی و ذوق هنری امیرعلی سردار افخمی در زمینه معماری است.
این لیست از آرشیتکت های معروف ایران از گذشته تا به امروز، نشان دهنده ثروت فرهنگی و هنری معماری در این کشور است. این معماران با تأثیرگذاری در حوزه های مختلف معماری، به تعالی و تنوع این صنعت در ایران کمک کرده اند.
با توجه به پیشنهاد شما در مورد امکان ادامه این لیست با اسامی بیشتر، همیشه می توانید با به روزرسانی اطلاعات و افزودن نام های جدید، این لیست را گسترش دهید. افراد دیگری که نقش مهمی در معماری ایران داشته اند، ممکن است در آینده به لیست افزوده شوند.
فهرست محتوا
