هر آنچه درباره هوشمندسازی باید بدانید
استفاده و کنترل تجهیزات ساختمان به صورت اتوماتیک و از راه دور از مباحث روز دنیا در حیطه صنعت ساختمان می باشد. هوشمند سازی ساختمان امروزه در کشور ما ایران نیز رواج یافته و مزایای بهره گیری از این سیستم در ساختمان ها را نمی توان نادیده گرفت. در ادامه چکیده ای از مصاحبه مجموعه تهران سازان با آقای دکتر حسینی خطبه سرا مدیرعامل شرکت خانه هوشمند الماس سبز (خانه هوشمند HDL) در گیلان را ملاحظه خواهید کرد که در آن به بررسی سیستم های هوشمندسازی پرداخته شده و به پرسش هایی که پیرامون بهره گیری از این سیستم ها در ذهن خیلی از افراد وجود دارد، پاسخ گفته خواهد شد.
دلیل ورود خود به حوزه هوشمندسازی ساختمان را لطفا برای ما شرح بدهید؟
بر خلاف اینکه هوشمند سازی در ایران نوظهور است اما در دنیا این مقوله کاملا جا افتاده و از دهه 70 و 80 میلادی شرکت های معتبر شروع به تجاری سازی تجهیزات ساختمان هوشمند کرده اند و پیش بینی می شود در دهه سوم قرن 21 بیش از دو سوم ساختمان های آمریکای شمالی از تجهیزات هوشمند برای کنترل خانه استفاده کنند. دلیل این امر بحران انرژی در دنیاست که اگر کلان تر نگریسته شود، صنعت برق دنیا بعد از حدود یک قرن رکود در این زمان در حال تغییر است و مفهوم شبکه های هوشمند انتقال انرژی در دنیا با نام Smart Grid در حال پیاده سازی می باشد تا از افزایش بی رویه مصرف انرژی و آلودگی های زیست محیطی ناشی از آن بکاهد اما بعد از مدتی مفهوم دیگری با عنوان شهر هوشمند مطرح شد Smart City . در اینجا دیگر مسئله بسیار کلان تر دیده شده و در افق های نچندان دور زندگی در شهری را تجربه خواهیم کرد که مصرف انرژی در آن اعم از برق، آب و گاز و… به صورت هوشمند مدیریت شده و کمترین عامل انسانی برای کنترل یکپارچه شهر مورد استفاده قرار خواهد گرفت. طبعا کنترل هر سیستمی از کنترل زیرسیستم های آن یا به عبارتی بخش های زیرین آن آغاز می شود و در شهر هوشمند پایین ترین لایه ساختمان های مسکونی هستند. پس اولین قدم در رسیدن به این هدف بزرگ هوشمند کردن ساختمان ها اعم از مسکونی، تجاری، اداری و … هست تا بستر برای رسیدن به شبکه هوشمند برق Smart Grid و شهر هوشمند Smart City فراهم بشود. این هدف شاید در ایران کمی دور از ذهن باشد اما با توجه به شتاب تمام دنیا در دستیابی به این هدف قطعا کشور عزیزمان ناگزیر به این سمت حرکت خواهد کرد که البته گام های اولیه در ایران از طریق سازمان بهره وری انرژی سابا آغاز شده و طرحی با نام طرح فهام برای ارائه کنتورهای AMI در حال اجرا می باشد که پایه ای ترین گام در رسیدن به Smart Grid است. لذا شرکت فنی مهندسی الماس سبز هم در راه رسیدن به این هدف در کنار تمامی همکاران سعی دارد با ارائه بهترین خدمات کمکی هر چند کوچک در راستای نیل به این هدف بزرگ ارائه کند.
در این زمینه چه برند هایی در ایران فعال هستند و چه شرایطی بر جو هوشمندسازی ساختمان در ایران حاکم می باشد؟
در ایران بالغ بر 30 برند بین المللی و چند برند داخلی در سطح کیفیت های مختلف وجود دارند ولی متاسفانه هنوز فرهنگ هوشمندسازی در بین مردم و سازندگان ساختمان جا نیفتاده است و اکثریت با خدمات و منافع هوشمندسازی آشنایی ندارند. امیدواریم با تلاش همه همکاران روزی به نقطه برسیم که به هوشمند سازی نه به عنوان یک گزینه بلکه به عنوان یک ضرورت در ساختمان ها نگریسته شود.
برندهای متعدد و فعال در ایران چه تفاوت هایی با هم داشته و آیا از نظر ساختاری تفاوت قابل توجه ای بین این برندها وجود دارد؟
از لحاظ نوع خدمات می توان گفت تقریبا اکثر برندهای معروف بین المللی خدمات مشابهی رو به خریداران ارائه می دهند اما تفاوت در نوع نگاه و تقاضای خریدار و همچنین بسترهای هوشمند سازی است. در حالت کلی دو مدل هوشمند سازی در حال حاضر در دنیا ارائه می شود که هوشمند سازی تحت بستر سیم کشی هوشمند و هوشمند سازی بدون تغییر در سیم کشی و به صورت وایرلس می باشد. اکثر برندها خصوصا برندهای اروپایی توجه خود را معطوف به بستر سازی هوشمند کرده اند اما با این حال هوشمند سازی بی سیم هم در خیلی از موارد در حال استفاده است.
تفاوت این دو ساختار را چگونه می توان شرح داد؟
در سیستم هوشمند سازی بی سیم، سیم کشی ساختمان کاملا سنتی اجرا می شود و سپس تجهیزات بی سیم در ساختمان نصب می شود. و یا حتی در ساختمان هایی که ساخت آنها تمام شده است و صاحب خانه علاقه مند به هوشمند کردن ساختمان می باشد قابل استفاده است.
در سیم کشی هوشمند بستر برقکاری ساختمان کاملا متفاوت بوده و باید ملاحظات هوشمند سازی لحاظ بشود. به عنوان مثال تفاوت برق کاری هوشمند و غیر هوشمند در این است که پشت کلید های سنتی تک یا دو پل سیم برقی کشیده نشده و فقط سیم های چند زوج برای ارسال فرامین قطع و وصل وجود دارد و روشنایی ها و … توسط ماژول های نصب شده در تابلو کنترل، به صورت هوشمند کنترل می شوند. از طرفی برای تغذیه کلیدها یا سنسورها و کلا ادوات هوشمند باید از کابل cat5 یا knx و… استفاده کرد چون از طرفی این تجهیزات معمولا تحت ولتاژ 24 ولت DC تغذیه می شوند و از طرفی می بایست دیتا هم به این تجهیزات انتقال داده شود. پس در حالت کلی در ساختمانی که بستر هوشمندسازی دارد چند نوع سیم کشی همزمان باید وجود داشته باشد: کابل برق، کابل دیتا، کابل LAN، کابل های چند زوج
البته وابسته به سطح هوشمندسازی ممکن است بعضی از این کابل ها مورد استفاده قرار نگیرند. تصویر زیر نمای خوبی از بستر سازی هوشمند ارائه می دهد.
با توجه به توضیحات ارائه شده آیا می توان گفت کدام روش بر دیگری ارجحیت دارد؟
هر کدام از روش ها مزیت های خودشون دارند و وابسته به موقعیت و وضعیت ساختمان ممکن است هر کدام بر دیگری برتری داشته باشند. در حالت کلی هر دو سیستم مناسب هستند تفاوتی که وجود دارد را به این شکل می توان بیان کرد: فرض کنید ساختمان از مرحله سیم کشی گذشته باشه یا در اواسط آن باشد یا اصلا ساختمان ساخته شده باشد که طبعا هزینه شکافتن سیم کشی یا کنده کاری های جدید ممکن است کارفرما را از هوشمندسازی منصرف نماید که تحت این شرایط، هوشمند سازی بی سیم به کمک می آید. از طرف دیگر ممکن است ساختمانی هنوز سیم کشی نشده باشد. در این صورت می توان بسترسازی هوشمند را انجام داد. به این نکته توجه کنید منظور از سیم کشی بی سیم، انتقال اطلاعات و دیتا در بستر وایرلس می باشد با این حال برق تجهیزات برای تغذیه آن ها باید فراهم شود. به عنوان نمونه قرار دادن یک سنسور چندکاره سقفی بی سیم از لحاظ تئوری بعد از ساخته شدن ساختمان ممکن هست اما از نظر تکنیکی به هرحال برق تجهیز باید به آن رسانده شود، پس ممکنه با کمی محدودیت در سیستم هوشمندسازی وایرلس روبرو شویم. و برعکس در ساختمان ساخته شده با مشکل بسترسازی هوشمند روبرو هستیم. پس هر دو روش بنا به وضعیت ساختمان مزیت خود را دارند.
آیا برندهای هوشمند سازی با هم در تعامل بوده و می توان آنها را به صورت ترکیبی به کار برد؟
در هوشمند سازی در واقع تجهیزات یکدیگر را با پروتکل ارتباطی می شناسند. پروتکل های زیادی در دنیا در حال استفاده هستند اما مشهور ترین آنها که هم در دنیا و هم در ایران بسیار مورد استفاده قرار گرفته عبارت اند از: KNX، S-bus، Zwave و Zigbee
دو مورد اول مربوط به هوشمند سازی تحت بستر سیم کشی و دو مورد دوم مربوط به هوشمند سازی وایرلس هستند. طبعا تجهیزاتی که تحت پروتوکل KNX تولید می شوند می توانند با هم در ارتباط باشند اما بین دو پروتکل نیاز به تجهیزات واسط برای ارتباط هست که زبان ارتباطی دو سیستم رو ترجمه کند.
مجموعه شما از چه برند و پروتکلی استفاده می کند؟
در الماس سبز از تجهیزات برند HDL استفاده می شود که تقریبا اکثر پروتکل ها را پشتیبانی می کند. HDL چندین هزار پروژه بین اللملی در سطح دنیا داشته که معروف ترین آن ها شامل این موارد می باشد: کنترل هوشمند روشنایی موزه کارخانه BMW در مونیخ آلمان، سالن اپرا سیدنی، رستوران گوردون رمزی لندن، سالن رویال برج خلیفه دوبی، فرودگاه بین المللی دوبی، ساختمان کنفدراسیون صنایع کره جنوبی، سالن مجلس خلق چین، ورزشگاه آشیانه المپیک پکن، کتابخانه ملی – برزیل، هتل میلان در ایتالیا، هتل پارک سیدنی و برای سال 2016 ساختمان مرکزی ناتو در اروپا مورد هوشمند سازی تحت تجهیزان HDL-knx قرار خواهد گرفت.
از پروژه های داخل ایران نیز می توان به این موارد اشاره کرد: موزه مجلس شورای اسلامی، شهرداری تبریز، برج پارس (بیمه مرکزی ایران)، برج تندیس، سازمان هواشناسی کشور، دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، پروژه برج های سه قلو سیکاس، مجتمع اداری رایان ونک
در حالت کلی چه خدماتی در ساختمان های هوشمند قابل ارائه است؟
خدمات بسیار گسترده هستند اما در حالت کلی می توان موارد زیر رو نام برد:
1- کنترل هوشمند روشنایی با قابلیت (ON/OFF) و تنظیم شدت روشنایی (Dimmer) و رنگ نور (RGB)
2- کنترل انواع سیستم های سرمایشی نظیر اسپلت، داکت اسپیلت، فن کوئل و کولر آبی
3- کنترل هوشمند سیستم گرمایش از کف با قابلیت کنترل شیرهای تدریجی
4- سیستم هوشمند ایمنی با قابلیت شبیه سازی حضور در منزل و اطلاع رسانی رخدادها به صورت صوتی و SMS
5- سیستم هوشمند پرده برقی و درب های موتوردار پارکینگ
6- سیستم صوتی هوشمند با قابلیت کنترل از طریق موبایل و کلیدهای هوشمند
7- نرم افزارهای هوشمند، کنترل به صورت دو بعدی و سه بعدی سازگار با همه سیستم عامل ها
8- سیستم هوشمند کنترل مشاعات و نورپردازی نما، کنترل تاسیسات ساختمان، استخر، سونا،جکوزی، سیستم هوشمند ویژه سالن های همایش، پذیرایی و اتاق های کنفرانس
9- سیستم آبیاری هوشمند با قابلیت تشخیص زمان دقیق نیاز به آبیاری
10- سیستم کنترل هوشمند پارکینگ ها شامل سیستم مدیریت پارکینگ PMS، سیستم راهنمای پارکینگ PGS و سیستم یابنده خودرو VTS
11- سیستم هوشمند SMS جهت ارسال فرامین و دریافت رخدادهای سیستم هوشمند
12- قفل های هوشمند امنیتی با قابلیت شناسایی افراد از طریق رمز عبور، کارت، اثر انگشت و کلید
13- سنسورهای هوشمند کومبو با قابلیت استفاده در سناریوهای امنیتی، روشنایی، سرمایش و گرمایش و دارای توانایی تشخیص حضور افراد
14- امکان مانیتورینگ دوربین های سیستم نظارت تصویری توسط سیستم هوشمند به صورت یکپارچه
15- بهینه سازی مصرف انرژی و بهبود شیوه مدیریت تاسیسات به صورت مرکزی
با توجه به این خدمات احتمالا برای هوشمند سازی می بایست بهای زیادی پرداخت؟
اتفاقا کاملا برعکس. در هوشمند سازی هزینه ها به صورت موردی محاسبه شده و باتوجه به سطح هوشمندسازی مورد نیاز حتی با قیمت های بسیار پایین نیز قابل اجرا است.
به عنوان مثال در یک واحد آپارتمانی که حداکثر 170 متر مربع مساحت دارد می توان هوشمند سازی روشنایی را به صورت کنترل ساختمان به وسیله موبایل یا تبلت با قیمت های بسیار پایین و کمتر از 2.5 میلیون تومان هم اجرا کرد. اما در حالت کلی یک هوشمندسازی پایه ای شامل روشنایی و کنترل سیستم تهویه و یک کلید هوشمند حدود چهار میلیون تومان هزینه دارد که در مقایسه با قیمت هر متر مربع در مراکز استان های کشور عملا از قیمت یک متر مربع اپارتمان هم کمتر می باشد.
در حالت کلی بهترین هوشمند سازی برای واحدهای آپارتمانی که هم برای سازنده مقرون به صرفه بوده و هم برای خریدار جالب توجه باشد بین 5 تا 7 میلیون تومان برای هر واحد هزینه دارد. آنچه که باعث تفاوت قیمت می شود تنوع کلید های هوشمند و ماژول ها می باشد. به عنوان مثال یک کلید هوشمند 4 پل طبعا هزینه ای بسیار کمتر از یک پنل لمسی مجهز به صفحه نمایش دارد. اما در کل هوشمند سازی سقف قیمت نداشته و سیستم تا چند ده میلیون برای یک واحد قابل اجرا است.
بهترین زمان برای هوشمند سازی چه زمانی است؟
اگر ساختمان در مراحل اولیه ساخت باشد، بهترین زمان چند روز قبل از شروع لوله گذاری برق است، چون لوله گذاری برق متناسب با طرح هوشمند سازی ساختمان انجام می شود. لذا ابتدا باید سازنده اقدام به انتخاب طرح کرده و سپس لوله گذاری آغاز شود. اما اگر ساختمان این مرحله را گذرانده قبل از اینکه وارد مرحله نازک کاری بشود باید اقدام به هوشمند سازی کرد، در این صورت می توان به صورت ترکیبی وایرلس سیم کشی ساختمان را هوشمند کرد و فقط برای تجهیزات خاصی برش مختصری در دیوار برای رساندن دیتا انجام می شود، چون ممکن است تجهیزات وایرلس در اختیار فردی نباشد به عنوان مثال ممکن است کارفرما تمایل داشته باشد از کلیدی استفاده کند که تحت سیم کشی هست پس در این بازه زمانی این امکان وجود دارد. اگر ساختمان این مراحل را نیز گذرانده باشد باید از تجهیزات بی سیم استفاده کرد.
در مورد پشتیبانی خدمات نیز لطفا توضیحاتی ارائه بفرمایید؟
تمام تجهیزات از زمان تحویل دارای 10 سال خدمات پس از فروش هستند. همچنین دارای 18 ماه گارانتی تعویض بدون چون و چرا هم می باشند. پس از عقد قرار داد تمام مراحل برقکاری تحت نظارت مستقیم مهندسان شرکت صورت گرفته و مونتاژ تابلو برق، تجهیزات تابلویی و محیطی و پروگرام و آموزش استفاده جزو تعهدات شرکت به خریداران خواهد بود.
دفتر مرکزی الماس سبز در حال حاضر در گیلان و در رشت فعال بوده اما با توجه به وجود نمایندگان مستقیم در سرتاسر ایران یا وجود شرکت های همکار عملا بدون هیچ گونه افزایش در قیمت تمام شده قادر به اجرای پروژه های هوشمند سازی در اکثر استان های کشور می باشد.
